عراق با نام رسمی جمهوری عراق کشوری در خاورمیانه و جنوب باختر آسیا است. پایتخت عراق شهر بغداد است. این کشور از جنوب با عربستان سعودی و کویت، از باختر با اردن و سوریه، از خاور با ایران و از شمال با ترکیه همسایه است. عراق در جنوب مرز آبی کوچکی با خلیج فارس دارد و دو رود مشهور دجله و فرات که منشأ تمدن‌های باستانی میان‌رودان (بین‌النهرین) در طول تاریخ کهن این کشورند از شمال کشور به جنوب آن روان هستند و با پیوستن به رود کارون اروندرود (شط العرب) را تشکیل می‌دهند و به خلیج فارس می‌ریزند.
پهناوری عراق ۴۳۸،۳۱۷ کیلومتر مربع (۵۸ام، حدود یک چهارم ایران) است. بیشتر سرزمین عراق پست و هموار و گرمسیری است. غرب عراق کویر است و شرق آن جلگه‌های حاصلخیز. ولی بخشی از کردستان عراق (شمال خاور) کوهستانی و سردسیر می‌باشد. همچنین عراق یکی از بزرگترین کشورهای دارای منابع نفت می‌باشد.
جمعیت عراق حدود ۳۰ میلیون تن (آمار ۱۳۸۶) است. حدود ۷۵ درصد مردم عرب، ۲۰ درصد کرد و ۵ درصد آشور، ترکمن و سایر اقوام هستند. همچنین حدود ۶۰ درصد مردم عراق شیعه، ۳۸ درصد سنی و ۲ درصد مسیحی و پیروان سایر ادیان هستند. عراق محل زندگی و مرگ ۵ امام شیعه است و شهرهای نجف، کربلا، کاظمین و سامرا زیارتگاه شیعیان جهان است.
عراق دارای تمدن و فرهنگ دیرینه و پرباری است. سومریان، اکدی‌ها و آشوری‌ها نخستین تمدن‌های باستانی عراق را در چند هزار سال پیش از میلاد بنیاد نهادند. این حکومتها در ۵۰۰ سال پیش از میلاد توسط کورش بزرگ هخامنشی از بین رفت و در دوران پیش از اسلام، عراق کنونی جزئی از ایران بود. پس از اسلام عراق مرکز حکومت درازمدت خلافت عباسی شد. از میانه سده دهم تا پایان سده سیزدهم هجری خورشیدی، عراق تحت حکومت عثمانی قرار داشت. عراق در سال ۱۲۹۸ (۱۹۱۹) از عثمانی جدا شد و به سرپرستی بریتانیا درآمد و در سال ۱۳۱۱ (۱۹۳۲) استقلال یافت.
تاریخ[]
دوره معاصر[]
جلال طالبانی، رئیس جمهور عراق
در سال ۱۳۵۹ (۱۹۸۰) جنگ ایران و عراق با حمله غافلگیرانه صدام به مرزهای ایران آغاز شد که تا سال ۱۹۸۸ ادامه یافت. در همان دهه عملیات انفال که در مناطق شمالی عراق به اجرا درمی‌آمد به قتل و کشتار بیش از ۱۸۲ هزار از کردها گردید و از جمله آن می‌توان به بمباران شیمیایی شهر حلبچه اشاره نمود.
به دنبال تهاجم ارتش عراق به کویت و جنگ خلیج فارس کشور عراق با تحریم‌های اقتصادی روبرو شد و قسمت شمالی آن منطقه پرواز ممنوع اعلام شد. نهایتا درپی تهاجم نظامی ایالات متحده آمریکا و همپیمانانش در سال ۱۳۸۲ (۲۰۰۳ میلادی)، حکومت صدام حسین سرنگون شد. هم اکنون دولت عراق که برآمده از آرای مردم عراق است، مسئولیت اداره امور عراق را برعهده دارد. رئیس جمهور جلال طالبانی و نخست وزیر نوری مالکی است.
گفتنی است که از زمان اشغال عراق توسط آمریکا و همپیمانانش، بیش از یک میلیون تن عراقی درپی خشونتهای فرقه‌ای، جنگهای داخلی میان عراقی‌ها و گروه‌های خارجی حاظر در عراق از جمله القاعده عراق و حملات اشغال‌گران کشته شده‌اند.
مردم[]
نقشه سیاسی عراق
نقشه عراق
عراق کشوری است با قومیت‌های گوناگون و ساکنان آن را عرب و کرد، ترکمن،گورانی،لک،آسوری،مندایی و صابئین و غیره تشکیل می‌دهند. کردها در نواحی شمال و شمال شرقی عراق که به کردستان عراق مشهور است زندگی می‌کنند و از لحاظ فرهنگی. زبانی و طرز پوشش با عرب‌ها متفاوتند.
پس از جنگ کویت و عراق و وضع ممنوعیت پرواز عراق به بالای خط ۲۳ درجه در سال ۱۹۹۱ کردهای عراق عملا توانستند حکومت خود را تأسیس نمایند و با حل اختلافات گروهی و قیام علیه حکومت بعث حکومت منطقه را به عهده گرفتند که کردها این خیزش را «راپه‌رین» می‌نامند. پس از ده سال و با حمله مجدد آمریکا به عراق در شمال و شمال شرقی عراق که به کردستان عراق معروف است کردها حکومت خود مختار در جمهوری به طور رسمی تشکیل دادند. در سال ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ نیز ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه عراق توسط کردها اداره می‌گردد. جلال طالبانی رئیس جمهور عراق استقلال کردستان از این کشور را «ناممکن» میداند و میگوید:
«فرض کنیم که ما اعلام استقلال کردیم. عراق، ایران، سوریه و ترکیه نیازی ندارند که با ما جنگ کنند. اگر این کشورها مرزهایشان را ببندند و جلوی عبور و مرور ما را بگیرند، ما چگونه به زندگی ادامه دهیم؟»
- مقاله اصلی: کردها در عراق
سیاست[]
دولت عراق جمهوری است که پس از براندازی رژیم حزب بعث عراق و رهبر حزب صدام حسین برقرار شده‌است.
جغرافیا[]
نقشه ناهمواری عراق
بخش بزرگ عراق صحرا است اما مناطق مابین دو رود دجله و فرات حاصلخیز است. قسمت‌های شمالی کشور به عمدتاً کوهستانی است و بلندترین قله آن حاجی عمران (هممرز با بلندیهای پیرانشهر ایران) با ارتفاع ۳۶۰۰ متر است. عراق مرز ساحلی کوجکی با خلیج فارس دارد. در مجاورت شط العرب که نزد ایرانیان با نام اروندرود شناخته شده‌است، مرداب‌ها قرار داشتند اما بیشتر آنان طی سالهای دهه ۱۳۷۰ خشکانیده شدند. آب و هوای کشور (به جز شمال) عمدتاً صحرایی است با زمستانهای خنک و گاها سرد و تابستانهای خشک و گرم و آفتابی.
مناطق کوهستانی شمال اغلب از زمستانهای سرد با بارش برف و باران برخوردار است که گاهی موجب طغیان رودخانه‌ها می‌شود. شهر بغداد که پایتخت کشور است در مرکز کشور و در ساحل رود دجله قرار دارد. شهرهای بزرگ دیگر اربیل و موصل در شمال و بصره در جنوب هستند. کشور عراق را گهواره تمدن بشریت دانسته‌اند.
تقسیمات کشوری[]
عراق ۱۸ استان دارد:
|
۱. بغداد ۲. بغداد ۳. بغداد ۴. بغداد ۵. بغداد ۶. بغداد |
۷. بغداد ۸. بغداد ۹. بغداد ۱۰. بغداد ۱۱. بغداد ۱۲. بغداد |
۱۳. بغداد ۱۴. بغداد ۱۵. بغداد ۱۶. بغداد ۱۷. بغداد ۱۸. بغداد |
زبان[]
عربی و کردی زبان‌های رسمی عراق هستند. میزان باسوادی بین ۶۰٪ تا ۷۰٪ است. علاوه بر این دو زبان‌های دیگری نیز در این کشور گویشورانی دارند:
- آذربایجانی: ۳۰۰ تا ۹۰۰ هزار نفر (۱۹۸۲) (شهر کرکوک، اربیل، مقدادیه، خانقین، مندلی و ناحیه موصل)
- فارسی : ۲۲۷ هزار نفر (۱۹۹۴)
- کلدانی نو (از زبان‌های آرامی): ۱۲۰ هزار نفر (۱۹۹۴) (موصل، بغداد، بصره، جنوب شرقی عراق)
- ارمنی: حدود ۶۰ هزار
- آشور: ۳۰ هزار نفر (شمال عراق، بغداد و بصره)
- دوماری (از زبان‌های هندوآریائی): ۲۳ هزار نفر (۲۰۰۰)
- گورانی (از شاخه شمال غربی زبان‌های ایرانی): ۲۱ هزار نفر (۲۰۰۰)
- باجلانی (از شاخه شمال غربی زبان‌های ایرانی): ۲۰ هزار نفر (۱۹۷۶) (شمال خانقین و استان موصل)
- سارلی (از شاخه شمال غربی زبان‌های ایرانی): کمتر از ۲۰ هزار نفر (۱۹۹۵) (شمال موصل، استان کرکوک)
- آیداغی (از زبان‌های قفقازی): ۱۹ هزار نفر (۱۹۹۳)
- شبک (از شاخه شمال غربی زبان‌های ایرانی): ۱۰ تا ۲۰ هزار نفر (۱۹۸۹) (شمال موصل)
- کوی سنجق (از زبان‌های آرامی): ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر (۱۹۹۵) (کوی سنجق، شمال عراق)
جستارهای وابسته[]
- فهرست شهرهای عراق
- خلافت عباسی
- کردستان عراق
- حزب بعث عراق
- جنگ ایران و عراق
پانویس[]
منابع[]
- تاریخ ایران و جهان، دوره آموزش متوسطه، رشته علوم انسانی، تهران، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی.
- صفا، ذبیح اللّه، تاریخ ادبیات در ایران (۸جلد)، انتشارات فردوس.
- ویکیپدیاهای عربی و انگلیسی.
نگارخانه[]
qu:Iraq
ro:Irak
roa-rup:Irac
ru:Ирак
sa:ईराक
sah:Ирак
scn:Iraq
se:Irak
sh:Irak
simple:Iraq
sk:Irak
sl:Irak
so:Ciraaq
sq:Iraku
sr:Ирак
su:Irak
sv:Irak
sw:Iraq
szl:Irak
ta:ஈராக்
te:ఇరాక్
tg:Ироқ
th:ประเทศอิรัก
tk:Yrak
tl:Irak
tpi:Irak
tt:Ğíraq
udm:Ирак
ug:Iraq
uk:Ірак
ur:عراق
uz:Iroq
vi:Iraq
vo:Lirakän
wa:Irak
war:Irak
wo:Iraak
wuu:伊拉克
yi:איראק
yo:Irak
zh:伊拉克
zh-classical:伊拉克
zh-min-nan:Iraq
zh-yue:伊拉克الگو:Wikireadr